Het duurde even. Na een aantal jaren en twee verhuizingen naar het buitenland, met het idee nooit meer terug te keren naar Nederland, besefte ik mij dat er een naam is voor mijn generatie. De generatie van moslims van de Marokkaanse diaspora geboren in West-Europa is “de post 9/11 generatie”. De post 9/11 generatie ervaarden niet alleen de gevolgen van 9/11, maar ook van de oorlog in Irak en de moord op Theo van Gogh en Pim Fortuyn. Ik was net aan het puberen, terwijl er elke week in de krant wel wat gezegd werd over boze moslims, terrorisme en radicalisering. En zo duizenden moslims in Nederland met mij.
Later, tijdens mijn studie toegepaste psychologie leerde ik over Erikson’s levensfasen. Mensen ontwikkelen zichzelf door conflicten op te lossen. In elke levensfase die we doormaken hebben we te maken met een conflict en wie je wordt hangt dus af van hoe je deze conflicten oplost. Volgens Erikson zijn er acht levensfasen en dus conflicten. Dit laatste klinkt beperkt, maar wellicht heeft Erikson als witte man andere ervaringen in een wereld die ontworpen is om ‘zijn’ succes te garanderen. In de levensfase tussen de drie en zes jaar leren we bijvoorbeeld om initiatieven te nemen door te moeten kiezen welke vriendschappen we willen sluiten. Het conflict met onszelf en anderen ten aanzien van onze identiteit – there’s the magic word – wordt gereserveerd voor de adolescentie, oftewel de puberteit.
Ik kan mij niet veel van mijn puberteit herinneren. Ik las vooral veel over het Oude Egypte, Romeinen en keek dagelijks op Animal Planet hoe Steve Irwin op krokodillen sprong. Wel herinner ik mij de uitspraak van mijn scheikundeleraar. Hij zei, “kut moslims hebben Theo van Gogh vermoord”. Toen hij dit zei, keek hij naar mij en werd ik neergezet als representatie van alle moslims. Ook herinner ik mij de opluchting van mijn buurjongen toen bekend werd dat de dader van de moord op Pim Fortuyn Nederlands was. Ook herinner ik me dat ik mij met andere zaken dan mijn klasgenoten bezighield. Kimberley ging aan de coke, Wendy had onveilig seks, Angela werd gothic, skaters waren hier en daar, een groepje cool guys liepen in dunne jasjes rond in de winter, want dat was cool. I did none of that. En zoals een gothic zich afzet tegen de zon en leuke dingen, keerde ik Nederland langzaam de rug toe.
Na het behalen van mijn HAVO diploma, ging ik niet naar het gala, maar boekte ik een one-way ticket naar Marokko. Terug naar mijn eigen land, dacht ik. Ik ging werken in een weeshuis en kwam erachter waarom duizenden Marokkanen het land hadden verlaten en nu nog steeds proberen te doen op bootjes. Daarna ging ik studeren in Libanon, want Libanon is geen Nederland en ook geen Marokko. De landen waar ik toe zou behoren, maar waar ik mij niet thuis voelde. Libanon werkte trouwens ook niet.
In de tussentijd heb ik mee kunnen kijken met mijn oudste zus die anti islamofobie/racisme activiste was en schreef hier en daar wat stukken. Then, the Arab Spring happened en op 20 februari deed Marokko ook mee. And I was ready. Klaar om te tweeten, schrijven, informeren, organiseren en dat deed ik. Hoewel ik studievertraging opliep, had ik hier schijt aan. Dit moest ik doen. Als je mij in april 2011 had gevraagd wie de minister van onderwijs was in Nederland, had ik je geen antwoord kunnen geven. Wel had ik je kunnen vertellen in welke wijk in Casablanca studenten gingen demonstreren. Ik had vrienden, kameraden en werd verliefd. Allemaal binnen een beweging. Ik heb me op dat moment nog nooit zo thuis gevoeld. En daar ging ik weer. Plannen maken om nogmaals te vertrekken naar Marokko. Ik heb een jaar lang gesproken alsof ik morgen zou vertrekken naar Marokko, maar ik moest mijn diploma halen, met als enige reden dat ik dan met een diploma weg zou gaan. De activisten en vrienden die ik daar had zouden mijn thuis zijn.
Op een dag stond de tv toevallig aan en ik zag een documentaire, gemaakt door een witte vrouw, over waarom Zwarte Piet racistisch is. Zij deed dat op een wijze die racisme reproduceerde. Zonder dat ik echt wist hoe of wat, schreef ik een opiniestuk hoe dat eigenlijk heel raar is, deelde het en postte het op Joop. Mensen werden boos op me want bijdehand tweeten over mensenrechten in Marokko is leuk, maar dit is niet chill. De exposure was interessant. Ik kwam in aanraking met activisten in Nederland. Ging naar wat demonstraties, leerde meer en meer mensen kennen waarmee ik kon praten over machtsverhoudingen, racisme, islamfobie. Het leek wel of er ook in Nederland mensen zijn die denken zoals ik. Ik ontmoette en raakte bevriend met de meeste interessante vrouwen van kleur. Ik voelde wat raars. Ik voelde me thuis bij ze. Ik voelde me minder eenzaam. We waren allen een diaspora. Ik kwam thuis bij de gesprekken die we voerde, vriendschappen die werden gesloten en een mediaplatform en de Dipsaus podcast dat werd geboren.
Activisme heeft me thuisgebracht. Ik heb mijn diploma gehaald, woon nu twee jaar in Den Haag en heb er al drie jaar niet aan gedacht om Nederland te verlaten. Nee, om mijn diaspora te verlaten.