In 1628 maakte Piet Hein een Spaanse zilvervloot buit. Deze inname wordt vooral omschreven als een glorieuze overwinning en Piet Hein wordt daarmee neergezet als een ‘zeeheld’. Bij deze koloniale eurocentrische beschrijving wordt er geen aandacht besteed aan de gevolgen en de verbondenheid met het Nederlandse slavernijverleden. Het zilver van de zilvervloot was een grote stimulans voor het onderdrukkende kolonialisme in o.a. Afrika en Brazilië. Een deel van het zilver werd in 1630 gebruikt voor de bekostiging van een vloot om de hoofdstad van Pernambuco in Noordoost-Brazilië aan te vallen en te bezetten. In Pernambuco was er reeds een systeem van suikerplantagewerkkampen opgezet door de Portugezen waardoor er een enorme vraag bestond naar slaafgemaakte mensen. In 1637 werd Elmina in het huidige Ghana ingenomen en in 1641 Luanda in Angola. Dit zorgde ervoor dat Nederland in de periode van 1636 tot 1648 de grootste handelaar in slaafgemaakte mensen was in het Atlantische gebied.

Johan Maurits heeft als gouverneur van de kolonie Nederlands-Brazilië een belangrijke rol gehad in het Nederlandse slavernijverleden in Brazilië en de trans-Atlantische mensenhandel. Tijdens het bestuur van Johan Maurits heeft de WIC minstens 24.000 slaafgemaakte mensen gedwongen vervoerd. Er zijn ook sterke aanwijzingen dat hij zelf actief was in de mensenhandel. In de tentoonstelling Bewogen Beeld, Op zoek naar Johan Maurits in het Mauritshuis is onder andere een brief te zien uit 1642 waarin Johan Maurits de WIC verzocht om op eigen titel te mogen handelen in slaafgemaakte mensen. In 1643 verklaarde de schipper Reinier Adriaensz Schagen bij de Amsterdamse huisnotaris van de WIC dat hij voor Johan Maurits slaafgemaakte mensen had gekocht in Angola die met het schip Princes gedwongen werden vervoerd naar Brazilië. De opbrengsten uit de mensenhandel en suikerhandel heeft Johan Maurits gebruikt voor de bouw van het Mauritshuis  (Vanvugt, 2016). Daarom wordt het Mauritshuis ook wel Suikerhuis genoemd.  Daarnaast liet hij tientallen slaafgemaakte mensen gedwongen arbeid verrichten aan zijn hof in Brazilië.

De verbondenheid en rol van Johan Maurits in het Nederlandse slavernijverleden komt nauwelijks aan bod in de beeldvorming over Johan Maurits. Deze eurocentrische beschrijving van Johan Maurits was ook terug te zien in het Mauritshuis en de informatie die het museum deelde met het publiek over hem. Sinds 2014 ontstond er daarom ook een debat over het bewustwordingsproces rondom de betrokkenheid van Johan Maurits in het Nederlandse slavernijverleden. In 2017 werd de replica van de originele buste van Johan Maurits uit de foyer gehaald en in 2019 werd de tentoonstelling Bewogen Beeld, Op zoek naar Johan Maurits geopend. De opening van de tentoonstelling is een startpunt en geen eindpunt in het bewustwordingsproces rondom het slavernijverleden van Johan Maurits en zal gevolgd worden door een meerjarig onderzoeksproject.

Bronnen