Om stil te staan bij hedendaags racisme organiseerde RADAR en IDEM Rotterdam, in samenwerking met verschillende organisaties, een event op de Internationale Dag tegen Racisme en Discriminatie. Het event bestond uit drie pijlers:
1. Het (h)erkennen van racisme als institutioneel en structureel probleem in Nederland.
2. Het bespreekbaar maken van de verschillende aspecten van hedendaags racisme in Nederland in verschillende lagen van de samenleving en de daarmee gepaarde privileges door middel van dialoog.
3. Het leggen van verbindingen tussen Rotterdammers onderling om erkenning, bewustwording en dialoog te stimuleren met betrekking tot racisme in Nederland.
De avond werd geopend door wethouder Wijbenga, die namens VVD verantwoordelijk is voor de portefeuilles handhaving, buitenruimte, integratie en samenleven in Rotterdam. Hij besprak onder meer de motie ‘Relax. Dit is Rotterdam’, dat zich richt op het ‘vieren van diversiteit’ in Rotterdam. Hij benadrukte enkele malen het concept ‘super diversiteit’, maar stond niet stil bij het feit dat het woord ontworpen is om witte mensen in machtsposities te houden. Zijn speech werd gekenmerkt door een gebrek aan bewustzijn over de betekenis van de dag tegen racisme en leek het woord racisme geheel te vermijden. Hij erkende racisme derhalve niet als een institutioneel en structureel probleem. Door te noemen dat er in Nederland geen meerderheid meer is van één groep, ging hij ook totaal voorbij aan het systeem van witheid, zoals witheid als norm en de collectieve privileges van witte mensen in de samenleving. De opening werd, zacht uitgedrukt, een pijnlijke en teleurstellende voordracht. Ons werd duidelijk dat er nog veel werk te doen is onder politieke vertegenwoordigers in Rotterdam.
Na de opening gaf keynote speaker Mpho Tutu van Furth een lezing over racisme in Zuid-Afrika en Nederland. Haar boodschap aan Nederland- en aan de rest van de wereld- is dat racisme niet alleen slecht is, maar ook dehumaniserend en dodelijk. Op de vraag of zij racisme had ervaren in Nederland antwoordde zij als volgt: ‘Ik voel mij onzichtbaar. Mensen liepen langs je heen of bijna door je heen. Bij begrafenissen in Nederland was ik de enige zwarte persoon en voelde ik mij als een vlieg in de karnemelk.’
Dit werd gevolgd door een interactief panelgesprek met Malique Mohamud en Jerry Afriyie. Jerry benadrukte het volgende: ‘Mensen die strijden tegen racisme zijn niet radicaal, maar worden wel constant zo geframed. Het zijn juist vreedzame mensen die strijden voor gelijkheid in de samenleving. Wat wel radicaal is, is racisme.’
Na het plenaire panelgesprek, konden de bezoekers zich bij verschillende dialoogtafels aansluiten. Bij de dialoogtafel van Counter/Narratives stond het thema ‘witheid’ centraal. Witheid is een vorm van symbolisch kapitaal dat privileges met zich meebrengt. Hoewel het sociale concept vaak buiten beschouwing wordt gelaten en door witte mensen meestal niet gezien wordt als een geracialiseerde identiteit, is witheid cruciaal voor de bestudering van racisme in onze samenleving. Bij de start van de Counter/Narratives dialoogtafel werden de deelnemers gevraagd om verschillende afbeeldingen te analyseren om het kritische denken en een proces van zelfreflectie te stimuleren. De afbeeldingen waren een weergave van de representatie van witheid in de media en in de beauty industrie, zoals afbeeldingen van Dove-producten met de beschrijving ‘normal to dark skin’ of Nivea producten met de reclametekst: ‘white is purity’. Hiermee werd duidelijk dat witheid gerepresenteerd wordt als de norm (en als top van de hiërarchie in de samenleving). Andere voorbeelden die aan bod kwamen waren geracialiseerde krantenkoppen over moorddelicten en andere vormen van framing in de media. Het woord ‘wit’ wordt vermeden en ten aanzien van witte daders wordt iemands ‘verwardheid’ en ‘moeilijke jeugd’ benadrukt. Witte mensen worden daarmee als individu neergezet, zonder te erkennen dat zij een onderdeel zijn van een geracialiseerde groep. Ten aanzien van zwarte personen of niet-zwarte personen van kleur wordt de afkomst juist benadrukt en al snel wordt de koppeling met terreur en terrorisme gemaakt. Dit laat zien dat zwarte en niet zwarte personen van kleur direct als onderdeel van een geracialiseerde groep worden neergezet. Na deze analyse gingen de deelnemers met elkaar in gesprek over witheid: wat is witheid? Wat is racisme? En, hoe zien zij dit terug in de voorgelegde afbeeldingen? Aspecten als wit privilege, racistische beeldvorming over witheid en zwartheid, machtsposities, het nemen van verantwoordelijk en de invloed van terminologie kwamen aan bod. Deelnemers benoemden zaken als:
‘Witte mensen bepalen de spelregels met betrekking tot racisme. Zij bepalen hoe en wanneer racisme genoemd mag worden. Dit is zeer problematisch.’
‘Het is zeer belangrijk dat deze gesprekken over witheid worden gevoerd, omdat deze gesprekken nooit worden gevoerd en witte mensen ook hun verantwoordelijkheid moeten nemen in de problematiek rondom racisme. Deze verantwoordelijkheid betekent dat witte mensen samen ook moeten praten over wat deze verantwoordelijkheid is.’
Naast het leiden van deze dialoogtafel, heeft Counter/Narratives ook een informatieve brochure ontwikkeld als aanvulling op het programma. De brochure biedt een handvat voor verdieping ten aanzien van het thema racisme (en de historische basis ervan) in Nederland. In de brochure komen verschillende onderwerpen aan bod, zoals: de oorsprong van de Dag tegen Racisme, kolonialisme, slavernij, imperialisme, wetenschappelijk- en kleurenblind racisme, stereotypering, ras als sociaal construct, racisme in Nederland, wit privilege en geïnternaliseerd racisme.
Wil jij ook een informatieve brochure bestellen voor een event of zou jij Counter/Narratives willen uitnodigen om een dialoogtafel te organiseren? Neem dan contact met ons op via: counternarratives2018@gmail.com
