In de periode van 1870 tot 1914 was er sprake van een snelle groei van de Europese bezetting in Afrikaanse en Aziatische gebieden. Indonesië werd steeds verder bezet door Nederland. Frankrijk nam Indochina in, Rusland delen van het zuiden van de Kaukasus en Centraal-Azië en Amerika koloniseerde de Filipijnen in 1898. Op de Conferentie van Berlijn in 1885 werd de verdeling van Afrika onder Europese mogendheden en de introductie van directe koloniale overheersing besproken en later in praktijk gebracht. Deze verdeling staat bekend als de ‘Scramble for Africa’. Bij deze verdeling waren de belangen van de kolonisator prioriteit en werd er niet stilgestaan bij de impact op de oorspronkelijke bewoners in de landen. Vooral aangezien er geen rekening werd gehouden met de verschillende volkeren en gemeenschappen die geacht werden samen te leven. Deze verdeling zorgde ook voor scheidingen binnen gemeenschappen.

Deze koloniale overheersing ging gepaard met institutioneel racisme (Apartheid), dwangarbeid, slavernij en grootschalig geweld zoals genocide op de Herero bevolking (Sarkin, 2011). Dit betekende dat de bevolking in Afrika controle verloor over hun eigen leven en toekomst. Land werd gestolen door machtsvertoon en deze inname had grote gevolgen voor de gekoloniseerde bevolking. Deze bezetting werd gerechtvaardigd als een ‘beschavingsmissie’. De Europeanen zouden de zogenaamde ‘primitieve’ niet-witte bevolking ‘civiliseren’ en zouden hier vervolgens van kunnen profiteren. Deze ‘beschavingsmissie’ werd gerechtvaardigd middels het racistische idee van inferioriteit en superioriteit. De Europese landen werden als superieur gezien en Afrikaanse/Aziatische landen als inferieur. Deze rechtvaardiging staat ook wel bekend als de zogenaamde ‘The White Man’s Burden’.

Een andere rechtvaardiging was het bestrijden van de Arabische mensenhandel. Afrika moest voor deze strijd zogenaamd verdeeld worden onder Europese machthebbers, omdat Afrikaanse slavernij alleen bestreden kon worden op Afrikaanse bodem. Het ging hierbij niet om een tijdelijke bezetting, maar om een koloniale verdeling zonder eindtermijn (Heirman, 2016: p.143-155). Deze strijd tegen de Arabische mensenhandel was ook onderdeel van een grote ‘beschavingsmissie’. Het is absurd dat Europese machthebbers de bestrijding van slavernij gebruikten om hiermee onderdrukking, dwangarbeid, slavernij en geweld te rechtvaardigen. Deze Europese machthebbers hadden zelf recent de slavernij in de koloniën afgeschaft zoals Groot-Brittannië in 1833, Frankrijk in 1848 en Nederland 1863, maar hadden eeuwenlang geprofiteerd van het slavernijsysteem en door het initiëren van de mensenhandel in het Atlantische gebied gezorgd voor een enorme toename van de slavernij in Afrika zelf.

Vooral de Belgische koning Leopold II stelde de bestrijding van slavernij centraal in de verdediging van zijn optreden in Congo. Zo organiseerde Leopold II van 18 november 1889 tot 2 juli 1890 een grote ‘Antislavernij Conferentie’ in Brussel. Hier kwamen vertegenwoordigers uit zeventien staten naar toe, zoals de partijen van de Berlijnse Conferentie en het Turks-Ottomaanse Rijk. Deze rechtvaardiging is zeer paradoxaal en hypocriet te noemen, omdat Leopold II een uitermate gewelddadig bewind voerde in Congo om een grootschalige rubberproductie te realiseren door middel van gedwongen arbeid en terreur. De rechtvaardiging om de Arabische slavernij te bestrijden werd gebruikt om een nieuw slavernijsysteem te introduceren in Congo onder Leopold II. In 1880 tot 1920 was de bevolking van Congo gehalveerd door hongersnoden, extreem geweld en ziektes (Hochschild, 1998: p.244).

Bronnen

  • Heirman, M. (2016). 1000 jaar slaaf. De vloek van Zwart-Afrika. Antwerpen/Utrecht: Houtekiet.
  • Hochschild, A. (1998). King Leopold’s Ghost. A Story of Greed, Terror, and Heroism in Colonial Africa. Boston/New York: Houghton Mifflin Company.
  • Nkrumah, K. (1965). Neo-Colonialism, The Last Stage of Imperialism. London: Thomas Nelson &Sons Ltd.
  • Rodney, W. (1972). How Europe underdeveloped Africa. London: Bogle-L’Ouverture Publications
  • Said, E. (1993). Culture and Imperialism. London: Vintage.
  • Sarkin, J. (2011). Germany’s Genocide of the Herero: Kaiser Wilhelm II, His General, His Settlers, His Soldiers. Boydell & Brewer
  • https://iisr.nl/de-congolese-holocaust-en-de-koning-leopold-ii-de-belgische-hitler/