Het huidige Haïti bestond voor de onafhankelijkheid uit een Spaans en Frans deel. De Fransen noemden de kolonie ‘Saint-Domingue’ en de Spanjaarden noemden het ‘Hispaniola’. Haïti was een van de belangrijkste Franse koloniën in het Atlantische gebied. Enorme hoeveelheden suiker, koffie, cacao, indigo, katoen en tabak werden vervoerd naar Europa. Slavernij vormde het kernsysteem in de samenleving om deze productie van koloniale producten mogelijk te maken. De extreme uitbuiting van slaafgemaakte mensen resulteerde in hoge sterfte en een schrikbarende levensverwachting van 21 jaar.

Het onderdrukkende systeem van slavernij ging ook gepaard met verzet van slaafgemaakte mensen. Halverwege de achttiende eeuw kwam de voodoo-priester François Mackandal al in opstand door verschillende marrongemeenschappen te verenigen. In 1757 werd hij gevangengenomen en levend verbrand. De brute moord op François Mackandal betekende echter geen einde aan het verzet. Decennia later startte de revolutie onder leiding van Toussaint L’Ouverture in augustus 1791. De Franse Revolutie met de idealen van vrijheid, gelijkheid en broederschap vormde de katalysator voor deze revolutie in Haïti. In een paar jaar tijd wist Toussaint L’Ouverture zijn leger te vergroten tot circa veertienduizend mensen. Hij was een intelligente en gedreven leider en bracht slaafgemaakte mensen uit verschillende landen samen om het gemeenschappelijk doel van vrijheid te realiseren. Hij was een man met uitstekende militaire inzichten en wist met zijn leger de Franse, Spaanse en Engelse legers te verslaan. Dit was een aantasting van het Europese idee van Europese superioriteit en overheersing.

Toussaint L’Ouverture nam op 24 januari 1801 de hoofdstad van het Spaanse deel in en schafte de slavernij af. Deze afschaffing liet hij vastleggen in een nieuwe grondwet waarin zijn benoeming als gouverneur ook onderdeel was. Napoleon wilde de kolonie gebruiken voor eigen gewin en haar rijkdom. Hij voelde zich als heerser van Frankrijk gekleineerd door Toussaint L’Ouverture en stuurde zijn schoonbroer Charles Leclerc naar het eiland om een einde te maken aan de heerschappij van Toussaint L’Ouverture. Charles Leclerc kreeg daarbij de opdracht om de slavernij weer in te voeren en alle zwarte leiders te deporteren. In 1802 sloot Toussaint L’Ouverture een vredesverdrag met Charles Leclerc en stemde hij in om af te treden als opperbevelhebber, mits hij en de andere zwarte leiders amnestie zouden krijgen.

Napoleon schond het vredesverdrag en liet Toussaint L’Ouverture gevangennemen en gedwongen vervoeren naar Frankrijk. In Frankrijk werd hij opgesloten in een kerker. Dit proces van vernedering, onrecht, uitputting, uithongering en ziekte leidde uiteindelijk tot zijn dood. Daarnaast veroordeelde Napoleon de belangrijkste zwarte generaals tot de dood en voerde het onderdrukkende systeem van slavernij weer in. De belangrijke generaal Dessalines nam de strijd van Toussaint L’Ouverture over en ook hij versloeg het Franse leger van Napoleon. Op 1 januari 1804 riep hij de onafhankelijkheid uit en keerde de oorspronkelijke naam van het eiland terug: Haïti. De onafhankelijkheidsstrijd hielp bij het verspreiden van het idee dat vrijheid, gelijkheid en broederschap voor iedereen gold. Het was ook een uitdaging voor de bestaande raciale ideologieën en raciale hiërarchieën. Het diende als voorbeeld en hoop voor andere slaafgemaakte mensen zoals ook Tula in Curaçao.

Tegelijkertijd ging deze vrijheid gepaard met een zeer hoge prijs. Europese onderdrukkers probeerden op andere manieren de nieuwe zwarte Republiek te onderdrukken. Zo voerde Thomas Jefferson, de man die bekend staat om zijn zogenaamde idealen van vrijheid en gelijkheid, een zeer zwaar handelsembargo in (Matthewson, 1996). Frankrijk erkende de nieuwe republiek niet en eiste voor de diplomatieke erkenning en zelfstandigheid een boete van 150 miljoen francs (Hira, 2014). Deze boete moest betaald worden voor de misgelopen inkomsten van Frankrijk. Als Haïti niet akkoord ging, zouden de Fransen aanvallen en andere koloniale machten strengere handelsembargo’s opleggen. Haïti kon niet anders dan akkoord gaan en na 122 jaar heeft Haïti de “schuld” pas voldaan in 1947 (Hira, 2014). Banken als Citibank, Lafitte, Rothschild hebben veel geld verdiend aan deze afgedwongen betalingen. Deze afgedwongen betalingen aan Europese machthebbers en enslavers worden nauwelijks ter discussie gesteld, terwijl herstelbetalingen aan voormalige koloniën en nabestaanden van slaafgemaakten na eeuwen van onderdrukking neergezet worden als absurde vragen waar hedendaagse samenlevingen niets mee te maken hebben.

Bronnen

  • Blackburn, R. (2006). Haiti, Slavery, and the Age of the Democratic Revolution, William and Mary Quarterly 63 (4), 633–674.
  • Dubois, L. (2005). Avengers of the New World. Boston: Harvard University Press.
  • Geggus, D.P. (2001). The Impact of the Haitian Revolution in the Atlantic World. University of South Carolina.
  • Girard, P.R. (2011). The slaves who defeated Napoleon: Toussaint Louverture and the Haitian War of Independence, 1801–1804. Tuscaloosa: University of Alabama Press.
  • Girard, P. (2012) Jean-Jacques Dessalines and the Atlantic System: A Reappraisal, William and Mary Quarterly.
  • Hira, S. (2014). 20 Questions and Answers about Reparations for Colonialism. Den Haag: Amrit.
  • James, C.L.R. (1989). The Black Jacobins Toussaint Louverture and the San Domingo Revolution (2nd ed.). New York: Vintage.
  • Matthewson, T. (1996). Jefferson and the Nonrecognition of Haiti. Proceedings of the American Philosophical Society 140 (1), 22-48.
  • https://decorrespondent.nl/8666/haiti-versloeg-het-immense-leger-van-napoleon-maar-daarvoor-betaalt-het-land-nog-steeds-de-prijs/3473149713418-93dc0f58